Dossier "De Handschoen"

Een prachtige weergave Financieel Dagblad sept 2016

https://fd.nl/fd-persoonlijk/1165603/dossier-alles-wat-je-nog-niet-wist-over-handschoenen

Vroeger werden meer handschoenen in de zomer dan in de winter gedragen. En Lodewijk XIV had liefst 255 verschillende paren. Een korte historie van de handschoen en zijn (symbolische) betekenis.

Kijk, zo nemen we de juiste maat’, zegt Patsy Sarteel, en ze legt mijn elleboog op een kussen, neemt mijn hand vast en meet de lengte van mijn vingers. Dat gebeurt in zogenaamde ‘duimen’. Voor de dames zijn er zeven maten, voor de heren acht. En als het moeilijk gaat, komt de ‘baguette’ (een soort spanner) eraan te pas. ‘Een handschoen moet mooi aansluiten’, zegt ze. ‘Als een tweede huid. Vandaar de Engelse uitspraak “it fits like a glove”. Je moet met je handschoen zelfs een speld kunnen oprapen. De meeste mensen dragen te grote exemplaren zonder dat ze dat beseffen.’

Patsy weet waarover ze praat. Ze runt sinds midden jaren zeventig de Belgische ‘ganterie’ Boon. Een begrip in de Antwerpse binnenstad vanwege zijn authentieke interieur met prachtige houten wandkasten en laden. Bovendien een van de laatste adressen in de Benelux waar je handgemaakte handschoenen kunt kopen. Patsy leerde het vak van haar grootoom Arthur Boon, niet toevallig de A. Boon van de voorgevel. Patsy: ‘Twee Italianen begonnen hier vanaf 1884 handschoenen te maken. In 1920 is de zaak in handen gekomen van Arthur Boon, die een nieuw gebouw neerzette en in 1924 deze winkel opende. In die tijd telde Antwerpen wel tien zogenoemde ganteries, speciaalzaken waar handschoenen verkocht werden. Handschoenen waren toen een zeer courant artikel.

Ja, boven op de kapstok ligt vast nog wel een gevoerd paar handschoenen van fleece, lekker warm op de fiets, maar daarover gaat het nu even niet. De handschoen is namelijk hot als modeaccessoire, voor vrouwen en mannen. Deze winter zijn er volop exemplaren van zacht leer of suède in een waaier aan kleuren, met fijne borduursels of decoratieve stiksels. Warm, maar vooral ook mooi en elegant. Alles over hét accessoire van nu in een compleet profiel.

Dames kwamen niet buiten zonder handschoenen. Bovendien werden er meer handschoenen gedragen in de zomer dan in de winter. Het was voor een dame bon ton om zeven paar in huis te hebben. Een voor elke dag van de week.

Venus, de Romeinse godin van de liefde, wordt vaak genoemd als de allereerste handschoendraagster: ze werd ermee gezien nadat ze zich geprikt had aan een doornenstruik. Dat is de mythe, maar we weten dat zelfs holbewoners uit de oertijd hun handen met dierenhuiden omwikkelden tegen de bijtende koude en handschoenen gebruikten bij bijvoorbeeld de jacht. Veel later kon de handschoen de Grieken niet bekoren: zij minachtten zelfs de Perzen, die hun handschoenen altijd droegen. De Romeinen waren ook fan: zij aten zelfs met hun handschoenen aan.

Boord van parels

Het accessoire mag dan van alle tijden zijn, het is niet altijd van alle klassen geweest, althans, de mooie exemplaren niet. Tot de 14de eeuw behoorde de handschoen als modeaccessoire uitsluitend tot koningen en bisschoppen. Toen archeologen in 1922 het graf van Toetanchamon ontdekten, werden er resten gevonden van handschoenen voorzien van een bijzonder motief. Tot vandaag staan deze handschoenen geboekstaafd als de oudste ooit gevonden. Het bewijs ook dat farao’s ze droegen bij bijzondere gelegenheden. Van Paus Bonifacius de 8ste weten we dat hij handschoenen aangetrokken had bij zijn gevangenneming eind 13de eeuw; prachtexemplaren, gemaakt van witte zijde, met een boord van parels. Gewoon werkvolk droeg handschoenen van stevige materiaalsoorten ter bescherming van de handen bij zwaar werk, de hogere burgerij koos voor ree, lam, zijde of… kippenhuid. Tussen 1500 en 1700 was vooral die laatste populair bij geraffineerde dames en heren.

Handschoenen zijn vandaag niet veel meer dan een accessoire, letterlijk: iets bijkomstigs. In het verleden hing er wel een betekenis aan vast. Zo waren Hindoes in India vroeger gek op hun leren handschoenen, want die symboliseerden fortuin en geluk. In bepaalde regio’s van Noord-India kon je zelfs een bruid kopen in ruil voor een paar gele handschoenen. Congolese stammen droegen op zon- en feestdagen handschoenen gemaakt van de huid van hun tegenstanders, terwijl inwoners van Groenland uit eerbied voor hun overleden naasten handschoenen koesterden die waren gemaakt van het haar van die overledenen. In Ethiopië was het lang not done om een hand te geven aan iemand met een handschoen aan. Daarop volgde vaak een duel. Het duel vinden we ook terug in de middeleeuwen. Toen kon een ridder je zijn handschoen toewerpen en je op die manier uitdagen voor een duel. Werd de handschoen opgepakt, dan was het duel een feit. In de renaissance verwisselden kooplui vaak van handschoen om een overeenkomst te bekrachtigen.

Toetje bij de outfit

In het christendom stond het dragen van handschoenen gelijk aan respect voor God: een priester raakte de kelk liever niet aan met de blote hand. En ridders droegen de handschoen van hun geliefde in hun helm, bij gevechten of toernooien. Het bekendste voorbeeld van de handschoen als plaatsvervanger is misschien het gebruik ervan door koningen: als een tweede ik werd de handschoen naar de plek gestuurd waar de koning niet lijfelijk aanwezig kon zijn.

The Making Of. . .

Handschoenen vind je in alle prijscategorieën. Dat heeft uiteraard te maken met het merk en met de manier waarop ze vervaardigd zijn. Gebeurt dit met de hand, dan komen er 28 verschillende ambachtelijke technieken bij kijken, van leer kiezen, looien, klaarmaken en sorteren, leer snijden naar een patroon, het nummeren en graderen van elk stuk en het aan elkaar vastmaken van de verschillende onderdelen, tot het voeren van de handschoen. Er zijn nog altijd ateliers die dit allemaal met de hand doen.

Materiaal

Dat gaat van glacé (jargon voor geitenleer) en nappaleer tot lamshuid, hertenleer en zelfs rendierhuid. Speciaal is pecarileer, afkomstig van een wild varken. Die verscheidenheid van materialen is van alle tijden, want zijde, satijn, fluweel en katoen en zelfs linnen waren de favoriete materialen in de 16de eeuw, terwijl de 18de eeuw gekenmerkt werd door de opkomst van nieuwe soorten zijde (zoals tafeta en sateen). Tot begin 18de eeuw werden handschoenen ook geparfumeerd: een trend die (alweer) aan het hof gelanceerd werd.

https://fd.nl/fd-persoonlijk/1165603/dossier-alles-wat-je-nog-niet-wist-over-handschoenen